Lễ Phật đản là một trong ba ngày lễ lớn của đạo Phật, kỷ niệm ngày Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sinh ra, thành đạo và nhập niết bàn. Lễ Phật đản được tổ chức vào ngày rằm tháng 4 âm lịch hoặc ngày trăng tròn tháng 5 dương lịch, tùy theo truyền thống của từng quốc gia và phái Phật giáo. Lễ Phật đản là dịp để các Phật tử ôn lại cuộc đời và giáo pháp của Đức Phật, cũng như thể hiện lòng thành kính và tri ân với Tam Bảo. Trong bài viết này, tôi sẽ giới thiệu cho bạn về nguồn gốc, ý nghĩa và những hoạt động nên làm trong ngày lễ Phật đản.
Nguồn gốc của lễ Phật đản
Theo kinh điển Phật giáo, Đức Phật Thích Ca Mâu Ni sinh ra vào ngày rằm tháng 4 âm lịch năm 623 TCN tại vườn Lumbini thuộc vương quốc Kapilavastu (nay thuộc Nepal). Đức Phật là con trai duy nhất của vua Suddhodana và hoàng hậu Maya, thuộc dòng họ Sakya. Khi sinh ra, Đức Phật đã bước được bảy bước và nói được bảy câu, biểu thị cho sứ mệnh giải thoát chúng sinh của ngài. Sau khi sinh ra, Đức Phật được đặt tên là Siddhartha, nghĩa là người đã đạt được mục tiêu.
Đức Phật lớn lên trong cung điện hoàng gia với một cuộc sống giàu sang và sung sướng. Tuy nhiên, ngài luôn có lòng thương xót và tìm hiểu về cuộc đời. Khi 29 tuổi, ngài rời khỏi cung điện và gặp được bốn kiếp: già, bệnh, chết và tu sĩ. Ngài nhận ra sự khổ đau của chúng sinh và quyết tâm tu hành để giải thoát khỏi luân hồi. Ngài từ bỏ vương quyền, gia đình và tài sản để trở thành một vị tu sĩ lang thang.
Sau sáu năm tu hành khổ hạnh, ngài nhận ra rằng đó không phải là con đường dẫn đến giác ngộ. Ngài bắt đầu tu theo con đường trung đạo, không quá cực đoan hay thoải mái. Vào ngày rằm tháng 4 âm lịch năm 588 TCN, ngài ngồi thiền dưới gốc cây Bồ Đề tại Uruvela (nay là Bodh Gaya thuộc Ấn Độ) và đạt được giác ngộ hoàn toàn. Ngài trở thành một vị Phật, tức là một vị đã tự giác ngộ và giúp người khác giác ngộ. Ngài được gọi là Phật Thích Ca Mâu Ni, nghĩa là Phật của dòng họ Sakya và của vùng Mâu Ni.
Sau khi thành đạo, Đức Phật bắt đầu thuyết pháp cho các đệ tử và chúng sinh. Ngài truyền bá giáo pháp của mình trong 45 năm, từ khi 35 tuổi đến khi 80 tuổi. Ngài thuyết pháp về Bốn Chân Lý Tứ Diệu Đế, Tám Chánh Đạo, Nghiệp Báo, Luân Hồi, Khổ Đau, Vô Ngã, Bát Nhã và Giải Thoát. Ngài cũng thành lập cộng đồng tu sĩ và tăng ni Phật giáo, gọi là Tăng Già. Ngài là người khai sáng cho hàng triệu chúng sinh trên khắp châu Á.
Vào ngày rằm tháng 4 âm lịch năm 543 TCN, Đức Phật nhập niết bàn tại Kusinara thuộc vương quốc Malla (nay thuộc Ấn Độ). Đó là lúc ngài giải thoát khỏi luân hồi và không còn tái sinh nữa. Đó cũng là lúc ngài hoàn tất sứ mệnh của mình trên thế gian. Trước khi nhập niết bàn, ngài đã truyền lại những lời dạy cuối cùng cho các đệ tử và chúng sinh: "Tất cả các hiện tượng đều không thường trú. Hãy cố gắng tu hành với sự chuyên tâm của mình".
Ý nghĩa của lễ Phật đản
Lễ Phật đản là dịp để các Phật tử ôn lại cuộc đời và giáo pháp của Đức Phật, cũng như thể hiện lòng thành kính và tri ân với Tam Bảo. Lễ Phật đản cũng là dịp để các Phật tử tu tập và tuân thủ Ngũ Giới, làm nhiều công đức, phóng sinh, ăn chay, nghe pháp, tham gia các hoạt động từ thiện và hướng thiện. Lễ Phật đản cũng là dịp để các Phật tử giao lưu và hòa hợp với nhau, cùng nhau chia sẻ niềm vui và khó khăn trong cuộc sống.
Lễ Phật đản không chỉ có ý nghĩa tôn giáo mà còn có ý nghĩa văn hóa và xã hội. Lễ Phật đản là dịp để các quốc gia và vùng lãnh thổ có người theo Phật giáo thể hiện sự đoàn kết và hòa bình. Lễ Phật đản cũng là dịp để giới thiệu và quảng bá giáo pháp Phật giáo đến với nhiều người trên thế giới. Lễ Phật đản cũng là dịp để các Phật tử góp phần vào sự phát triển của xã hội, bằng cách tuân theo những giá trị nhân văn của Phật giáo, như từ bi, trí tuệ, bình đẳng, tự do và hạnh phúc.
Những hoạt động nên làm trong ngày lễ Phật đản
Trong ngày lễ Phật đản, các Phật tử nên làm những hoạt động sau:
- Đi chùa để dâng hương, cầu nguyện, tưởng nhớ và tôn kính Đức Phật
- Tham gia các nghi lễ và hoạt động tại chùa, như tắm Phật, thả đèn hoa đăng, xem diễu hành, nghe thuyết giảng, tham gia thiền định
- Ăn chay niệm Phật và giữ Ngũ Giới, làm nhiều công đức, phóng sinh, từ thiện và hướng thiện
- Đọc kinh điển Phật giáo và nghiên cứu giáo pháp của Đức Phật
- Giao lưu và hòa hợp với các Phật tử khác, chia sẻ niềm vui và khó khăn trong cuộc sống
- Thực hành những giá trị nhân văn của Phật giáo trong cuộc sống hàng ngày, như từ bi, trí tuệ, bình đẳng, tự do và hạnh phúc.
